Milattan önce 79 yılında yalnızca 15 dakikada yüz yüze kaldığı Vezüv Yanardağı’nın öfkesiyle haritadan silinen Pompeii, modern arkeolojinin en değerli keşiflerinden biridir. Şaşırtıcı arkeolojik keşiflerle birlikte Pompeiili insanların neler yediğine dair daha çok bilgi sahibi olmaya başladık. Fast food’u bizden önce keşfetmiş olabilirler mi ya da pizzayı ilk onlar mı yaptı?
Gelin bu soruların cevaplarına ve daha fazlasına birlikte bakalım. ?
Kaynak: 1
Pompeii ve Herculaneum şehirleri, Vezüv Yanardağı’nın patlaması sonucu aniden yok oldu ama bu trajedi arkeolojik açıdan eşsiz bir hazine oluşturdu.
Şehir, neredeyse zaman makinesi gibi bize antik dünyanın gündelik yaşamına dair birçok ipucu sunuyor. Özellikle dikkat çeken konulardan biri de Pompeii’de ne yenilip içildiği.
Bu antik toplumda aslında yenen yiyecekler, biraz daha farklı ve karmaşıktı.
Örneğin, ‘garum’ denilen balık sosu herkes tarafından seviliyordu. Garum, özellikle fakir kesimin beslenmesini zenginleştirmekte büyük rol oynuyordu. Pompeii’deki halk ayrıca çeşitli baharatlar, fare dolması ve lazanya da tüketiyordu.
Antik Lazanya: Makarna, Et ve Peynir
Öncelikle, burada yaşayan insanların ‘pizza’ yemediğini söyleyelim. Evet, bir freskte gösterilen düz ekmek parçası ‘pizzanın atası’ olarak lanse edildi ama unutmayın ki domates o dönemde İtalya’da mevcut değildi. Yani ekmek üstüne konan et, sebze veya meyveler domates olmadan yapılmıştı. Bu yemek, modern lazanyanın atası olabilir çünkü yemeğin ana bileşenleri makarna katmanları, et ve ricotta peyniridir.
Zenginlerin Tercihi: Fare Dolması
Bu belki de modern insanlar için oldukça şaşırtıcı bir yemek olabilir ancak Pompeiililer arasında fare dolması oldukça popülerdi. Fareler, ‘glirarium’ adı verilen seramik kaplarda kabuklu yemişlerle besleniyor ve daha sonra pişiriliyordu. Apicius’un yemek kitabına göre fareler domuz eti, biber, çam fıstığı ve balık sosu ile dolduruluyordu.
Flamingo Miti
Tarihçi Lowe, flamingo yemenin yukarı sınıf için bir statü sembolü olduğunu belirtse de bu iddiayı doğrulayan somut arkeolojik kanıt henüz bulunmamıştır.
Meyve ve Sebzeler
2005 yılında Pompeii’de çalışan arkeologlar, şehrin sakinlerinin yediği bazı meyve ve sebzeleri yeniden diktiler. Bunlar arasında incir, zeytin, erik ve üzüm vardı. Ayrıca, Pompeiililer Kuzey Afrika ile hurma ticareti yapmaktaydı.
Günlük Beslenme: Balık ve Tahıllar
Pompeiililerin beslenme düzeni ağırlıklı olarak balıktan oluşuyordu. Herculaneum’daki kanalizasyonlarda bulunan 43 farklı türde balık kemiği bu tezi desteklemektedir. Ayrıca, koyun, tavuk, mercimek ve fasulye gibi diğer protein kaynakları da tüketilmekteydi. Yulaf ve arpa gibi tahıllar da oldukça yaygındı.
Baharatlar
Şehirde tuza kolay erişim olsa da diğer baharat ve çeşniler sınırlıydı. Bu yüzden Romalılar, zencefil ve biber gibi ekstra tatlar için Hindistan ile ticaret yapıyordu ancak baharatlar genellikle zenginlerin ulaşabileceği bir lükstü.
Şarap
Şarap ise bakla kullanılarak tatlandırılıp renklendiriliyordu. Yapılan kazılar, bir şarap barında bakla dolu şarap çömleklerini ortaya çıkarmıştır.
Sokak Yemekleri
Pompeii’de ‘thermopolia’ adı verilen fast-food benzeri tezgahlar bulunurdu. Şehirde 80 civarında bu tür tezgahtan olduğu bilinmektedir. Çalışan sınıf sıklıkla buradan öğle yemeği alırdı. Bu tezgahlarda şarap yanı sıra çeşitli etler de satılıyordu. Bu fast-food mekanları genellikle parlak fresklerle süslenmişti ve bu freskler, menüde yer alan hayvanları tasvir ediyordu. Yemekler genellikle elle yeniyordu çünkü Pompeii’de henüz çatal veya kaşık kullanılmıyordu ancak yemek yemeyi oldukça konforlu kılan yemek sedirleri bulunuyordu.
Öğünler
Pompeii’de genellikle kahvaltı yapılmaz, öğle yemeği de oldukça sınırlı olurdu. Akşam yemekleri ise özellikle zenginler için büyük bir öneme sahipti. Kadınlar genellikle aileleriyle sakin bir akşam yemeği yerken zengin erkekler gösterişli partiler düzenlerdi. Bu partiler öğleden sonra başlar, bazen sabaha kadar sürerdi.
Pompeii’nin yemek kültürü ve sosyal yaşamı oldukça renkli ve ilginçti ancak alışkanlıkları o kadar aşırıydı ki stoacı filozoflar bile bu konuda eleştirilerde bulunuyordu.
Zengin Romalılar, sık sık fazla yemek yeme eğilimindeydiler; hatta bazen yemek yedikten sonra kusar, sonra yeniden yemeye devam ederlerdi. Bu, dönemin zengin ve gösterişli yaşantısının bir yansıması olarak kabul edilebilir.
